Przygasanie światła w domu – skąd wynika i jak je naprawić?

Niekiedy zdarza się, że w domowej instalacji prawidłowo płynie prąd, żarówka jest sprawna, jednak komfort domowników zaburza powtarzające się miganie. Powodem może być zarówno błaha usterka, jak i poważna usterka w instalacji. Ponieważ jest to zjawisko potencjalnie niebezpieczne, warto je dokładnie zbadać. Co warto wiedzieć na ten temat?

Dlaczego światło przygasa? Możliwe przyczyny

Jak już wspomnieliśmy, powodów zaników światła może być wiele – od nieodkręcenia gwintu po uszkodzone kable. Jednak najczęściej mamy do czynienia z takimi kwestiami jak:

Luźne połączone i niesprawne (utlenione) styki

Jednym z najczęstszych powodów, dla których pojawia się przygasanie światła w domu, są luźne połączenia przewodów – w puszkach, gniazdkach lub oprawach. Z biegiem czasu metalowe elementy mogą się utleniać, a śruby mocujące przewody – poluzować. W efekcie dochodzi do przerywanego kontaktu połączonych elementów instalacji, który skutkuje miganiem światła.

Jeśli to właśnie jest powodem, zaniki światła będą pojawiać się na przykład podczas poruszania przełącznikiem, przy dotykaniu lampy lub nawet w wyniku drgań podłogi (np. podczas poruszania się domowników po pomieszczeniu). Dla bezpieczeństwa zaleca się dokładne sprawdzenie wszystkich połączeń elektrycznych w danym obwodzie – najlepiej zlecić to elektrykowi z odpowiednimi uprawnieniami SEP.

Przeciążenie obwodu elektrycznego

Jeżeli migające światło w domu pojawia się przy uruchamianiu kilku urządzeń jednocześnie – na przykład odkurzacza, pralki, suszarki, czajnika i oświetlenia – istnieje duże prawdopodobieństwo, że instalacja jest przeciążona. Typowe objawy to:

światło przygasa lub mruga przy włączaniu urządzeń AGD,
w jednym obwodzie pracuje zbyt wiele odbiorników energii,
problem pojawia się głównie wieczorem, gdy zużycie energii jest największe.

W takim przypadku warto wykonać pomiar obciążenia obwodów oraz rozważyć modernizację instalacji. Dotyczy to szczególnie tzw. starego budownictwa, na przykład kamienic czy budynków budowanych przed 1990 rokiem. W takich budynkach często brakuje wystarczającej liczby niezależnych obwodów, co z kolei powoduje przeciążenia. Jeśli pobór energii jest zbyt duży, efektem mogą być właśnie okresowe miganie lub zmian natężenia światła.

Uszkodzony włącznik lub oprawa oświetleniowa

Migające światło w jednym pokoju nierzadko jest efektem uszkodzenia mechanicznego lub zużycia styków włącznika. Jeśli światło reaguje na lekkie stuknięcie w ścianę lub przełącznik, to najprawdopodobniej przyczyna tkwi właśnie tam. Podobnie wygląda sytuacja, gdy migająca żarówka w żyrandolu zaczyna działać normalnie po jej poruszeniu.

W takich przypadkach pomocne będzie:

sprawdzenie styku w oprawie i gnieździe żarówki,
wymiana włącznika na nowy, przystosowany do obsługi LED,
dokładna inspekcja połączeń w puszce elektrycznej.

W starszych instalacjach warto również upewnić się, że oprawy są zgodne z rodzajem stosowanych źródeł światła, np. LED lub halogenów.

Niskiej jakości źródła światła

Często migające światła w domu to wynik stosowania taniej, niskiej jakości żarówki LED z nieodpowiednio dobranym zasilaczem (driverem). Te komponenty nie zawsze są przystosowane do pracy przy niewielkich wahaniach napięcia – a te, choć niewielkie, są w każdej sieci energetycznej czymś normalnym.

Rozwiązanie jest proste – zastąpienie żarówek produktami renomowanych producentów, wyposażonymi w komponenty stabilizujące napięcie. Warto również sprawdzić, czy zastosowane ściemniacze (jeśli występują) są kompatybilne z oświetleniem LED, ponieważ brak takiej kompatybilności także może powodować miganie.

Wahania napięcia w sieci energetycznej

W wielu przypadkach migające światło co oznacza spadki napięcia w całej instalacji, które wynikają z przeciążenia linii zasilających – np. w blokach mieszkalnych lub domach z instalacją jednofazową. Typowe objawy to:

przygasanie światła w różnych pomieszczeniach jednocześnie,
występowanie zjawiska w godzinach szczytu,
zauważalne efekty także w innych urządzeniach – np. w działaniu lodówki, komputera czy wzmacniacza.

W takim przypadku warto zastosować stabilizatory napięcia (AVR) lub zasilacze awaryjne (UPS) z funkcją automatycznej regulacji napięcia. Alternatywą – w przypadku bardzo dużych i systematycznych wahań – może być interwencja w lokalnym zakładzie energetycznym i zlecenie pomiarów jakości napięcia.

Uszkodzony przewód neutralny – poważne zagrożenie

Jedną z najpoważniejszych przyczyn, która może powodować migające światło w domu przyczyny, jest uszkodzenie przewodu neutralnego (tzw. „zera”). W takiej sytuacji napięcie może losowo rozkładać się pomiędzy fazami, a żarówki mogą albo mrugać, albo świecić zbyt jasno, co grozi ich przepaleniem.
To wyjątkowo niebezpieczna awaria, która może prowadzić do porażenia prądem, uszkodzenia urządzeń domowych i pożaru. Jeżeli istnieje podejrzenie uszkodzenia przewodu neutralnego – np. po niedawnym remoncie, burzy lub zalaniu instalacji – należy natychmiast odłączyć główny bezpiecznik i wezwać elektryka.

Przygasanie światła w domu – jak zdiagnozować?

Problem mrugającego światła w domu może mieć wiele źródeł – od niesprawnych żarówek po awarie krytyczne. Aby właściwie zdiagnozować i rozwiązać ten problem, warto postępować według poniższych kroków:

Zidentyfikuj lokalizację problemu – czy dotyczy jednego pomieszczenia, czy całego domu.
Sprawdź żarówki i oprawy – wymień podejrzane źródła światła na nowe, dobrej jakości.
Zwróć uwagę na inne urządzenia – jeśli światło przygasa przy włączaniu AGD, możliwe jest przeciążenie obwodu.
Zleć przegląd instalacji elektrykowi – szczególnie jeśli światło migocze w kilku pomieszczeniach.
Zastosuj stabilizatory napięcia – w przypadku potwierdzonych wahań napięcia w sieci.

Przygasające lub migające światło nie zawsze musi oznaczać awarię, ale nigdy nie powinno być ignorowane – to ważny sygnał ostrzegawczy. Szybka reakcja i odpowiednia diagnoza pozwalają uniknąć poważnych uszkodzeń i zapewnić bezpieczeństwo wszystkim domownikom.

Rozwiązania dopasowane do przyczyny problemu

Jak już wspomnieliśmy, skuteczna naprawa migającego światła w domu wymaga precyzyjnego rozpoznania źródła problemu.

Luźne połączenia lub utlenione styki – należy rozłączyć i oczyścić przewody w puszkach, gniazdkach oraz oprawach. Następnie przewody powinny zostać ponownie połączone za pomocą kostek lub złączek sprężynowych. Tego typu pracę powinien wykonać elektryk posiadający kwalifikacje SEP – zarówno ze względów bezpieczeństwa, jak i zgodności z normami.
Przeciążenie obwodu – konieczne jest przeanalizowanie rozkładu urządzeń w domu. Jeśli kilka energochłonnych urządzeń działa na jednej linii (np. zmywarka, pralka, czajnik), warto zlecić elektrykowi wykonanie dodatkowych obwodów z osobnymi zabezpieczeniami (bezpiecznikami B16 lub B20). Równoległa modernizacja tablicy rozdzielczej może zwiększyć niezawodność całej instalacji.
Wadliwy włącznik lub oprawa – rozwiązaniem jest ich wymiana na nowe, kompatybilne z obecnym typem źródeł światła. W przypadku LED, warto używać przełączników przeznaczonych do pracy z małymi obciążeniami. Należy również zadbać o odpowiedni montaż – z użyciem certyfikowanych komponentów o odpowiednim przekroju przewodów.
Niskiej jakości żarówki LED – należy zastąpić je produktami o stabilnym zasilaniu i wysokim współczynniku mocy (ang. power factor ≥ 0,9). Najlepiej wybierać żarówki z oznaczeniem CE, RoHS oraz informacją o klasie energetycznej. Jeśli problem dotyczy ściemniania, należy upewnić się, że zarówno ściemniacz, jak i żarówka, obsługują tę samą technologię (np. TRIAC, PWM).
Wahania napięcia w sieci – skutecznym rozwiązaniem jest montaż regulatora napięcia (AVR), który stabilizuje wartość zasilania dla całego obwodu oświetleniowego. Alternatywnie można zastosować zasilacze awaryjne UPS typu line-interactive, które dodatkowo chronią urządzenia przed chwilowymi zanikami napięcia.
Uszkodzony przewód neutralny – to przypadek krytyczny, który wymaga natychmiastowego wyłączenia zasilania i przeglądu instalacji przez elektryka z uprawnieniami E i D. Konieczna będzie lokalizacja przerwania lub przepalenia przewodu, jego wymiana oraz kontrola punktów rozdzielczych (puszek, tablicy głównej, złącz kablowych).

Samodzielne działania są możliwe tylko przy najprostszych przyczynach – w pozostałych przypadkach interwencja fachowca jest niezbędna dla zachowania pełnej funkcjonalności i ochrony przeciwporażeniowej instalacji.